Powód, uzyskawszy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, może niezwłocznie wystąpić do komornika z wnioskiem o wykonanie zabezpieczenia roszczenia. Obowiązany jest on w nim wskazać sposób i zakres zabezpieczenia, którym może być objęte nawet całe roszczenie zasądzone nakazem.
Cechą szczególną postępowania nakazowego jest nadanie nakazowi zapłaty wydanemu w tym postępowaniu mocy tytułu zabezpieczenia już z chwilą jego wydania - art. 492 kodeksu postępowania cywilnego. W przypadku zabezpieczania roszczenia pieniężnego powód może skorzystać jedynie ze sposobów wskazanych w art. 747 k.p.c. (patrz ramka). Gdy nakaz zapłaty zasądza świadczenie innych rzeczy zamiennych, to składający wniosek poza sposobami zabezpieczenia wymienionymi w art. 747 k.p.c. ma również możliwość wskazania sposobów wymienionych w art. 755 k.p.c. (m.in. zakaz zbywania przedmiotów lub praw objętych postępowaniem).
Zabezpieczenie roszczenia przez komornika – kluczowe aspekty
Zabezpieczenie roszczenia przez komornika to jeden ze środków ochrony prawnej, który ma na celu tymczasowe zabezpieczenie interesów wierzyciela do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd. Proces ten jest regulowany przez przepisy Kodeksu postępowania cywilnego oraz ustawę o komornikach sądowych.
Podstawy prawne zabezpieczenia roszczenia
Zgodnie z przepisami polskiego prawa, wierzyciel może złożyć wniosek o zabezpieczenie roszczenia, jeśli istnieje uzasadniona obawa, że brak takich działań uniemożliwi późniejsze zaspokojenie jego wierzytelności. Zabezpieczenie może dotyczyć zarówno roszczeń pieniężnych, jak i niepieniężnych.
Decyzję o zabezpieczeniu podejmuje sąd na wniosek wierzyciela. W postanowieniu sąd wskazuje sposób zabezpieczenia oraz okres jego obowiązywania. Po uzyskaniu tytułu zabezpieczenia, komornik przystępuje do jego wykonania zgodnie z obowiązującymi procedurami.
Sposoby zabezpieczenia roszczeń
Komornik może zastosować różne środki zabezpieczenia, zależnie od charakteru roszczenia i majątku dłużnika. Do najczęściej stosowanych metod należą:
- Zajęcie rachunku bankowego – blokada środków na koncie dłużnika, co uniemożliwia mu ich wypłatę lub transfer.
- Zajęcie wynagrodzenia za pracę – komornik może zająć część wynagrodzenia dłużnika, pozostawiając mu kwotę wolną od zajęcia zgodnie z przepisami prawa.
- Zajęcie ruchomości – np. samochodu, sprzętu elektronicznego czy innych wartościowych przedmiotów należących do dłużnika.
- Hipoteka przymusowa – wpis hipoteki na nieruchomości dłużnika, co uniemożliwia jej swobodną sprzedaż.
- Zakaz zbywania nieruchomości – sąd może wydać postanowienie uniemożliwiające dłużnikowi sprzedaż czy darowiznę nieruchomości.
Warunki skuteczności zabezpieczenia
Aby zabezpieczenie roszczenia było skuteczne, wierzyciel musi spełnić kilka warunków:
- wykazać, że jego roszczenie jest wiarygodne,
- uprawdopodobnić, że brak zabezpieczenia może utrudnić późniejsze zaspokojenie wierzytelności,
- w niektórych przypadkach wpłacić kaucję na pokrycie ewentualnych szkód po stronie dłużnika.
Skutki zabezpieczenia roszczenia
Zabezpieczenie roszczenia przez komornika ma znaczące konsekwencje zarówno dla wierzyciela, jak i dłużnika. Dla wierzyciela stanowi ono ochronę przed ewentualnym ukrywaniem majątku przez dłużnika. Z kolei dłużnik może napotkać trudności w dysponowaniu swoim majątkiem, co może skłonić go do szybszego uregulowania zobowiązań.
Koszty zabezpieczenia
Skierowanie wniosku do komornika wiąże się z koniecznością poniesienia przez powoda kosztów wykonania zabezpieczenia przewidzianych w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji. Uprawniony musi liczyć się z koniecznością uiszczenia komornikowi opłaty w wysokości 2 proc. wartości roszczenia, które podlega zabezpieczeniu, jednak opłata ta nie może być mniejsza niż 3 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego i nie wyższa niż pięciokrotność tego wynagrodzenia. Co istotne, do czasu uiszczenia wymienionej opłaty komornik nie dokonuje zabezpieczenia (art. 45 wspomnianej powyżej ustawy). Powód ma jednak możliwość odzyskania wymienionych kosztów postępowania zabezpieczającego. Na podstawie art. 770 k.p.c. komornik może tylko ustalić koszty wykonania zabezpieczenia, nie jest natomiast władny orzec, kto te koszty ma ponieść, gdyż rozstrzygnięcie w tym względzie należy do sądu (wyrok SN z 26 stycznia 2001 r., II CKN 366/00, Glosa 2001, nr 7, s. 45). Dlatego z wnioskiem o przyznanie kosztów postępowania zabezpieczającego wystąpić należy do sądu, który wydał nakaz. Wniosek taki powinien być zgłoszony w terminie wskazanym w art. 109 k.p.c. (tj. najpóźniej przed zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia). Znajdzie on zastosowanie również w sprawie, w której tytułem zabezpieczającym jest nakaz zapłaty (por. uzasadnienie postanowienia SN z 8 listopada 2006 r., III CZP 69/06, OSNC 2007/7-8/121). Wówczas sąd, który wydał nakaz zapłaty, rozstrzygnie o kosztach postępowania zabezpieczającego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie (np. w wyroku uchylającym nakaz i oddalającym powództwo lub w wyroku utrzymującym nakaz zapłaty w mocy).
Zabezpieczenie roszczenia przez komornika jest skutecznym narzędziem ochrony interesów wierzyciela, jednak jego stosowanie wymaga spełnienia określonych warunków i uzyskania odpowiedniego orzeczenia sądowego. Warto również pamiętać, że dłużnik ma prawo do obrony i może złożyć zażalenie na postanowienie sądu w zakresie zabezpieczenia. Znajomość procedur oraz konsultacja z prawnikiem może pomóc w skutecznym dochodzeniu swoich praw.